سوال قدرتمند

پرسیدن سوال درست بیش از نیمی از تلاش برای پیدا کردن پاسخ درست است.

توماس واتسون توانمندترین مدیرعامل IBM

سوال قدرتمند چه تفاوتی با سایر سوالات دارد؟

شاید شنیده باشید، گاهی مسیر زندگی انسانها با شنیدن یک سوال و تفکر برای پیدا کردن پاسخ آن تغییر می کند. جواب اینگونه سوالات بله یا خیر نیست . انسان را به فکر وا می دارد، با پاسخ دادن به این سوالات ایده های جدید به ذهن انسان خطور می کند، حتی ممکن است نگرش انسان را نسبت به زندگی تغییر دهد، باعث بروز خلاقیت شود. تا جایی که سقراط از سوال قدرتمند به عنوان ابزاری برای آموزش فلسفه استفاده می کرد.شاید به همین دلیل بتوان سقراط را پایه گذار کوچینگ نامید.

یک سوال قدرتمند داری ویژگی های خاصی است.در ادامه به  3 ویژگی خیلی مهم و اساسی سوال قدرتمند خواهیم پرداخت. این سه ویژگی مهم هر سوال قدرتمندی است و لازم است حتما به آنها توجه داشته باشیم
سوال قدرتمند یک سوال باز است.
طبیعتا سوال کوتاهی که جواب آن بله یا خیر با شد نمی تواند انسان را به فکر وا دارد.در واقع سوالاتی که پاسخ کوتاه دارند نمی توانند سوال قدرتمند باشند اما ممکن است برای پرسیدن سوال قدرتمند به عنوان پیش نیاز مورد استفاده قرار گیرند.

سوال قدرتمند سوالی کوتاه و دقیق است

یک سوال قدرتمند، تقریبا همیشه کوتاه و موجز است.سوال کوتاه را هم میتوان به سادگی به یاد آورد و هم قابل درک می باشد . البته باید به یاد داشته باشیم که سوال را آنقدر کوتاه نکنیم که هدف اصلی از پرسیدن سوال از بین برود.

سوال قدرتمند سوالی هدفمند است.

یک سوال قدرتمند با هدفی مشخص پرسیده می شود.
قبل از پرسیدن سوال لازم است این سوالات را از خودمان بپرسیم

چرا می خواهم این سوال را بپرسم؟
دوست دارم به چه چیزی برسم؟
دوست دارم په پیامدهایی حاصل شوند؟
چه چیزی عاید مخاطب سوال می شود؟

در پایان چند نمونه از سوالات قدرتمند پر تکراری که معمولا در جلسات کوچنیگ از آن استفاده می کنم صرفا برای آشنای شما عزیزان معرفی می کنم.

دوست دارید در این جلسه در مورد چه موضوعی صحبت کنیم؟

این سوال اولین سوالی است که تقریبا همیشه در ابتدای جلسه از مراجعینم می پرسم. چرا که مهمترین اقدام یک مربی، درک خواسته مراجع است تا بتواند مسیر جلسه به همانسو پیش ببرد . در این مرحله اکثر مراجعین موضوعات متنوعی را مطرح می کنند که معمولا از جنس ناخواسته هاست. مثلا از این شرایط راضی نیستم ، چالشها ی من اینهاست و.... در این مراحله ما با اشتیاق می شنویم .شنیدن هم مانند پرسیدن تکنیک های خاصی دارد که می توانید در مقاله گوش شنوا در مورد آن مطالعه کنید.

لطفا به من بگو از این جلسه دقیقا چه می خواهی؟

همانطور که می دانید ما به عنوان کوچ یا مشاور کسب وکار درمانگر نیستیم ، با این شرایط هدف از پرسیدن این سوال این است که تمرکز مراجع را به سمت خواسته هایش ببریم و مسیر رسیدن به آن را تسهیل کنیم با توجه به اینکه اکثر مراجعین در ابتدا از ناخواسته ها صحبت می کنند ما را ناخواسته به عمق چالشهایشان هدایت می کنند که نیاز به درمانگری دارد. لازم است که از آن پرهیز کنیم چرا در درجه اول هیچ کس با پیگیری ناخواسته هایش رشد نمی کند و از طرفی درمان مشکلات روحی کار ما نیست . پس در این مرحله مسیر جلسه را بر خواسته های مراجع پایه ریزی می کنیم 

دیگه چی؟

"دیگه چی؟" سوالی بسیار قدرتمند است، این رو در اوایل آموزش کوچینگ از استاد عزیزم استاد محمد رضا ترابیان آموختم زمانی که مراجع تمرکزش روی عوامل خاصی است، پرسیدن "دیگه چی؟ " باعث می شود به فکر فرو برود و موارد دیگری که تا کنون به آنها آگاه نبوده و یا کمتر به آنها توجه داشته، توجه کند. یکی از خطاهای ذهنی انسان این است که معمولا به دنبال یک عامل اصلی برای ایجاد نتیجه می گردد. یا اینکه فقط یک مسیر برای رسیدن به هدف متصور است. این سوال کمک می کند، بیشتر فکر کند و عوامل مختلفی را شناسایی کند.

وقتی به این هدف رسیدی با الان چه فرقی می کنی؟

آنتونی رابیز جمله بسیار زیبایی داره که می گه؟ انسانها تنبل نیستند فقط اهدافی که الهام بخش باشند ندارند.

مهمترین عامل اقدام و حرکت، یک دلیل مهم و ارزشمند است. در واقع اهمیت موضوع می تواند موتور محرک برای رسیدن به خواسته ها باشد.مشغله های کاری و زندگی، شرایط موجود و... باعث می شود، گاها تصمیماتی را بگیریم، ولی خیلی به آن پایبند نباشیم این سوال باعث می شود که مراجع عمیقا به خواسته هایش فکر کند و تصمیمات عمیقتر و درست تری بگیرد.

 وقعاچی می خوای؟

معمولا تمرکز افراد روی ناخواسته هاست.یادم میاد وقتی بچه بودم مادرم از من پرسید دوست داری برای نهار چی درست کنم؟ گفتم قورمه سبزی نمی خوام، کتلت هم نمی خوام، ماکارونی نمی خوام و....... نمی خوام. مادرم گفت پس چی میخوای؟ تازه فهمیدم نمی دونم چی می خوام . بعد از 35 سال وقتی که کوچ شدم ، دیدم تمام آن 1700 نفری که با آنها جلسه آزمایشی داشتم، هیچ کدام نمی دانستند،دقیقا چه می خواهند. این سوال معمولا جزو اولین سوالاتی است که ابتدای جلسه از مراجع می پرسم ، این سوال کمک می کند جلسه در مسیر کوچینگ پیش برود.

دوست داری در انتهای جلسه به چه چیز برسی؟

طبیعتا یک ساختار مناسب می تواند به روند صحیح جلسه کمک کند. فرض کنید، مراجعی در خصوص مشکلات زندگی مشترکش صحبت می کند . طبیعتا می پرسید چی می خوای؟ ممکن است در جواب بگوید که من می خواهم زندگیم را نجات دهم ، می پرسید دوست داری درانتهای جلسه به چی برسی؟ با این سوال مراجع  به هدف جلسه فکر می کند، تصمیم میگیرد و پاسخ به سوال مسیر جلسه را مشخص می کند. به عنوان مثال می خواهد، جدا شود یا اینکه چالش ها را حل کند یا هر چیز دیگه ای که در حوصله این بحث نمی گنجد. خلاصه اینکه مشخص می شود خواسته مراجع چیست و جلسه به شیوه درستی پیش خواهد رفت.

از ا تا 10 چه نمره ای میدی؟(سوال مربوط به معیار)

در صحیتهای معمولی، تعاریف کیفی بسیار پرکاربرد است.مثلا من می گویم کوچینگ فردی را خیلی خوب یلدم . اگر این مطلب را در جلسه کوچنیگ مطرح کنم ، در صورت لزوم(این مطلب مربوط به هدف جلسه باشد)کوچ از من این سوال را می پرسد" از یک تا ده به خودت در زمینه کوچینگ چه نمره ای میدی؟" با این سوال یک تعریف کیفی به یک تعریف کمی تبدیل می شود. به مراجع کمک می کند به درک عمیقتری از خود برسد. مثلا من پاسخ می دهم "9" توجه من به این جلب می شود که من دقیقا چقدر کوچینگ را بلدم و چقدر کوچینگ را بلد نیستم  . در واقع درخواست نمره دادن سوال بسیار قدرتمندی است که مراجع را به فکر فرو می برد، به حرکت وا می دارد و شرایط موجودش را شفاف تر می بیند.

چی شد این نمره را به خودت دادی؟(سوال مربوط به معیار)

درواقع با این سوال از مراجع می خواهیم مواردی (از دید مثبت) که باعث شده این نمره را به خودش بدهد شرح دهد ، مراجع شروع می کند از نقاط قوت خود را بیان کند. پاسخ مراجع به این سوال دو نتیجه مثبت خواهد داشت ،

1- به توانایی هایش توجه کرده و خودش را بررسی می کند؟

2- گاهی باعث ایجاد آگاهی می شود

3- در بعضی از موارد انرژی مراجع بالاتر می رود

4-آماده پاسخ به سوال بعد می شود.

-اگه بخوای یک نمره بیشتر بگیری به چی نیاز داری؟ (سوال مربوط به معیار)

با این سوال مراجع ، به سمت پیشرفت سوق داده می شود. در بسیاری از موارد مراجع پاسخ می دهم نمی دانم ، از این پاسخ هرگز نگران نشوید، من از اساتیدم یاد گرفتم در این شرایط به جای نگرانی ، خوشحال باشم  که دقیقا جلسه را به خوبی پیش بردم چون به جایی رسیدم که مراجع به جایی رسید که می تواند آگاهی حاصل کند، رشد کند و موفق شود.

[یکی از مواردی که باید مدنظر قرار داد زمان درست هر سوال است، سوال قدرتمند زمانی تاثیر گذار است که در زمان درستی پرسیده شود در غیر اینصورت سوال قدرتمند اثر بخش نخواهد بود.سوال قدرتمند باید بدون قضاوت باشد، در راستای اهداف جلسه(اهداف مراجع) باشد. در اکثر موارد لازم است، در ساختار سوال از چرا استفاده نشود. کلمه چرا، بار منفی دارد و حس محاکمه شدن به مراجع دست می دهد.

مثال

چرا این کار را کردی؟  برای پاسخ مراجع در دفاع از خود بر می آیند (برای اینکه .....)

چی شد اینکار را کردی؟ مراجع دلایل را بیان می کند.

بهترین ها را برای شما آرزومندم

به قلم: محمد احسان امامی آل آقا